SOLAR SYSTEM MA PLANETS I LE LALOLAGI

O PELENE I LE SOLAR SYSTEM MA A LATOU MEA
O le la lava ia o se fetu. O le faiga o le la o se fausaga e faia aʻe i le la ma ona paneta taamilomilo, paneta pupuu, masina o paneta, kometa, ma ao o kasa ma pefu.
Muamua lava, afai tatou te faauigaina paneta i le faiga o le la, o le paneta o le igoa ua tuuina atu i tino selesitila o loo taamilo faataamilo i le la ma o loo i ai se taamilosaga, ei ai se masini e mafai ona fausia ai se fausaga lapotopoto ona o latou lava kalave. malosi, ma o lea ua i ai i se tulaga o le hydrostatic equilibrium, ma ua faamamaina o latou taamilosaga e tusa ai ma le talitonuga o le fausiaina o paneta.
E valu paneta i le faiga o le la. E ui lava o Mercury o le paneta pito sili ona latalata i le la, e faʻaauau pea e pei o Venus, Earth, Mars, Jupiter, Saturn, Uranus ma Neptune.
O le paneta pito sili ona telē o le la o Jupiter. Afai tatou te faavasega i le tele, e faaauau pea e pei o Saturn, Uranus, Neptune, Earth, Venus ma Mercury.
E ese mai i nei paneta lapopoa, e iai foʻi paneta pupuu i le faiga o le la. O paneta Dwarf e talitutusa ma paneta i le tele o auala, ae e iai ni eseesega. Afai tatou te faauigaina le manatu o le paneta dwarf; E mafai ona faauigaina o le "O se tino selesitila e taamilo faataamilo i le La, ei ai se masini e mafai ona fausia se fausaga spherical ona o lona lava malosi kalave, ma o lea ua i ai i se tulaga o le hydrostatic equilibrium, e leʻi kilia lona taamilosaga e tusa ai ma le talitonuga. o le fausiaina o paneta, ma e leai ni satelite."
O le paneta sili ona lauiloa o Pluto, lea na aofia i le vasega o paneta dwarf e le International Astronomical Union i le 2006. E ese mai ia Pluto, o paneta sili ona lauiloa o Cere, Haumea, Makemake, ma Eris.
E ese mai i paneta ma paneta laiti, o isi tino selesitila o loo faataamilo i le la o loo iai foi i le faiga o le la.



1. IUPITA

Na faaigoa Jupiter i se tasi o atua i tala faasolopito a Roma. O Jupiter o le paneta aupito tele lea i le faiga o le la. O lo'o i le tulaga lima pe a fua i le mamao mai le la. Ma o lona mamao masani e tusa ma le 778.000.000 miliona kilomita. O lona totonugalemu e aofia ai le uʻamea ma elemene mamafa tutusa, ae o lona pito e aofia ai sua e le mafiafia tele, e pei o le hydrogen vai. O lona pito e aofia ai ao lanu ma o nei ao o loʻo i ai mea e pei o le hydrogen, helium ma le ammonia. E tutupu afā tetele ona e matua mafiafia le vaega o le ea o Jupiter. E ono sefulu tolu masina o Jupiter. O le tele o nei masina o Callisto, Ganymede, Io ma Europa.
O Jupiter o se paneta mama. Ae ui i lea, na iloa mulimuli ane na tatagi aua e itiiti lava le malamalama e atagia mai ai. E fai lava si tele o maneta o Jupiter.
2.MERCURY
O le paneta pito sili ona latalata i le la ma le paneta aupito itiiti i le faiga o le la. O le isi igoa mo Mercury o Utarit. O le Mercury e leai ni masina e iloa. O le mea lea, o lona saoasaoa o le taamilosaga e sili atu le maualuga nai lo isi paneta. O se paneta faigata tele e matamata mai le Lalolagi ona o lona laʻititi. O se paneta latalata i le Lalolagi i le tulaga mafiafia. I le fauga, o se paneta malosi tele, ma lua, tafega lava, ma faatanoa tetele i luga o lona fogaeleele. E pei lava o Jupiter, sa faaigoa i se atua i tala faasolopito a Roma. O se paneta vevela tele ona o lona latalata i le la. Ona o le mea moni e toetoe lava a leai se siosiomaga, o le eseesega o le vevela i aso taitasi e le tele.

3.VENUS

O le isi paneta i le la o Venus. O le paneta e sili ona latalata i le taamilosaga o le lalolagi, o lona uiga o le paneta sili ona latalata ma sili ona pupula mai le lalolagi. E mafai ona faigofie ona iloa i le mata le lava, aemaise lava i le oso aʻe ma le goto o le la. O le paneta Venus, lea e taʻua foi o le Fetu a le Leoleo Mamoe, e taʻua foi o le Fetu Taeao, Fetu Afiafi po o le Fetu Taeao. O le paneta lona lua e sili ona latalata i le La. O Venus o le tino selesitila sili ona susulu pe a uma le La ma le Moon. O Venus, le paneta pito sili ona vevela i le Solar System, e tele ona lua ma mauga mu malosi i luga o lona fogaeleele, ma o lona fogafale atoa e ufitia i ao o le sulfuric acid. Na faaigoa i le paneta o Venus, e taʻua o Aphrodite i tala faasolopito a Roma. E taamilo i lona itu i le itu faafeagai o le taamilosaga a isi paneta. O le isi uiga manaia o Venus o le fa'amae'aina lea o lona taamilosaga faataamilo i le La e sili atu le vave nai lo lona taamilosaga faataamilo i lona lava itu. O le paneta Venus e matua fia iloa ma e tele va'a va'alele e lafo mai le lalolagi.

4. MARI

O Mars o le paneta lona fa mai le La ma o le paneta lona lua aupito itiiti. O le isi igoa o Mars o le Red Planet ona o lona lanu mumu ona o le iron oxide. E lua masina o Mars. O igoa o nei masina o Phobos ma Deimos. O Mars na muamua matauina e Galileo. I le polar itulagi o Mars, e tele vaega o le aisa ma ao o loʻo vaaia. E pei lava o le lalolagi, e iai vaitau i Mars, ae o le umi o nei vaitau e faaluaina le umi nai lo le lalolagi. O le pito i luga o Mars e maualalo fanua laugatasi ma mauga maualuluga. Faatasi ai ma lenei vaega, e pei lava o le masina. O lo'o iai fo'i lua ma maugamu na fa'atupu ona o a'afiaga o le meteorite.

5. SATURN

O le isi paneta i le solar system o Saturn. O le paneta lona ono e sili ona latalata i le la. E lona lua na'o Jupiter i le tele. Saturn e fitu selau taimi le voluma o lo tatou lalolagi. O se tasi lea o paneta e mafai ona matauina i le mata le lava. Ona o Saturn e mafolafola mai pou ma lautele atu nai lo le ekueta, e foliga tutusa ma le lalolagi, ae o Saturn e iai le mama o kasa. O le tele o lona atemosifia o lo'o faia i vai po'o mole kasa hydrogen. Saturn e limasefulu tolu masina ua iloa aloaia. O le sili ona lauiloa o nei Pandora ma Titan.

6. URANUS

O le isi paneta i le solar system o Uranus ma na maua i le 1781 e se tasi o tagata suʻesuʻe vateatea lauiloa o le taimi, o William Herschel Tatar. O le paneta lona tolu aupito tele i le faiga o le la ma e tusa ma le onosefulufa taimi e sili atu nai lo le lalolagi. E tulaga fitu i le tulaga latalata i le la. I tulaga o satelite, e sau lona tolu pe a uma Jupiter ma Saturn. E le o se paneta e mafai ona vaʻaia mai le lalolagi i se vaʻai mamao faigofie. E mafai ona mae'a lona taamilosaga faataamilo i le La i le tusa ma le valusefulufa tausaga. E foliga lanu moana. E lua sefulu fitu masina ua iloa. O nisi o tagata sili ona lauiloa o Ariel ma Miranda. Uranus, o lona itu o le taamilosaga e matua faasipa, ei ai se obliquity latalata i le ivasefulu tikeri. O lona atemosifia e ufitia e se ao loloto ma e aofia ai kasa e leai ni mea.

7. NEPTUNE

O le isi paneta mai le faiga o le la, o Neptune o le paneta e sili ona mamao mai le la ma e fa lona tele. O lenei paneta e taua foi o Poseidon, e lauiloa foi o le atua Eleni anamua o le sami ma le vai. O le iʻuga o suʻesuʻega, ua iloa ai e lē o se paneta e talafeagai mo le ola. O lona atemosifia e talitutusa lava ma Uranus, ae o ao e sili atu ona iloga nai lo Uranus. O se paneta e sefulu fitu taimi e sili atu nai lo le lalolagi. E toeitiiti atoa le fasefulu tausaga e tumau ai vaitau. O se vaega tele o aisa ona e mamao tele mai le La. E sefulufa ona masina ua iloa. O le masina e sili ona lauiloa ma tele foi o le Triton. O faʻamatalaga e matua faʻatapulaʻaina ona o le mea moni o le paneta pito sili ona mamao mai le La ma mai le lalolagi.

8. LALOLAGI

O le paneta mulimuli lea i le faiga o le la ma le lalolagi o loo tatou nonofo ai. O le lalolagi o loʻo i le tulaga tolu i le tulaga latalata i le La ma le lima i le lapopoa. O le lalolagi na o le pau lea o le paneta ua iloa ai le ola i le taimi nei. O le Lalolagi, o loʻo i ai se maneta malosi tele, e ave lenei vaega mai elemene uʻamea ma le nickel i lona totonu. Na o le satelite faanatura o le Lalolagi o le Moon, ma o le malosi o le kalave i le va o le Moon ma le Lalolagi e mafua ai le tai i luga o le fogaeleele. E ui o le Atemosifia o le Lalolagi e tele lava ina faia i le nitrogen, ae o loʻo i ai se osone i totonu o le ea e puipuia ai le lalolagi mai ave leaga o le la. O foliga o le Lalolagi o loʻo i totonu o se fausaga e faʻamafola mai pou ma faʻafefe mai le ekueta, ma o lenei foliga o le lalolagi e taʻua o le geoid. A'o fa'auma e le Lalolagi lana ta'amilosaga faataamilo i le la i le tolu selau onosefulu-lima aso ma le ono itula, ae fa'amae'a lona taamilosaga faataamilo ia te ia lava i le luasefulufa itula.



Atonu e te fiafia foi i nei mea
Faaali Faamatalaga (1)